Hoe komt het dat je van sommige voedingsmiddelen maar kunt blijven eten? | PS. food & lifestyle (2024)

Herken je dat gevoel? Dat je op een feestje bent en denkt: ik begin maar niet aan de chips of nootjes, want dan kan ik niet meer stoppen. Het valt mij op, en misschien jou ook wel, dat eigenlijk iedereen dit wel heeft. En niet alleen op een feestje, maar ook thuis. Bedenk je bijvoorbeeld dat je ’s avonds op de bank ligt en een film kijkt met een zak chips. Leg je die zak chips dan na een paar chipjes weg? Of denk jij dan ook wel eens: die zak chips moet vanavond nog leeg?

Er zijn bepaalde producten die een hoge ‘dooreetfactor’ hebben. Dit zijn met name voedingsmiddelen die je makkelijk weg kan eten en waarmee je dus moeilijk kunt stoppen. Denk maar eens aan een stukje melkchocolade. Daarvan wil je vaak nog een extra blokje. En nog één, en nog één. Pak je een stukje pure chocolade met 70% of zelfs 85% cacao, dan heb je vaak na 1 stukje wel genoeg.

Waar ligt dit nu aan? En belangrijker, hoe kun je ervoor zorgen dat je betere keuzes maakt?

Redenen waarom je van sommige producten blijft eten

Er zijn meerdere redenen aan te wijzen waarom je van bepaalde producten maar kunt blijven eten. Zo zijn er bepaalde voedingsstoffen of E-nummers die hier invloed op hebben. Maar ook onze hersenen, ons gedrag en de evolutie spelen hier een grote rol in.

Ve-tsin (E621)

Het E-nummer E621 is misschien wel één van de beruchtste E-nummers van allemaal. E621 staat ook wel bekend als MSG, mononatriumglutamaat of ve-tsin. Het is een smaakversterker die wordt gebruikt om een product hartiger en lekkerder te laten smaken. Ve-tsin is vooral populair in de Aziatische keuken, maar wordt ook in het Westen aan talloze producten toegevoegd. Het E-nummer wordt als veilig beschouwd door de voedselwarenautoriteiten, maar er zijn aanwijzingen dat het toch negatieve gevolgen met zich meebrengt.

De Amerikaanse neurochirurg Russell Blaylock meent dat ve-tsin verslavend werkt, omdat het voedingsmiddelen zo lekker maakt. Het zou je eetlust bevorderen, waardoor je automatisch meer en meer zal gaan eten. Uit verschillende onderzoeken blijkt dan ook dat ve-tsin voor gewichtstoename kan zorgen, zonder dat je per se meer calorieën binnenkrijgt.

Er zijn hiervoor twee mogelijke verklaringen. De eerste is dat de hartige smaak, die ve-tsin aan het eten geeft, de smaakpapillen op de tong stimuleert. Dit heeft invloed op de aanmaak van hormonen die je eetlust reguleren en zou ervoor kunnen zorgen dat het je eetlust verhoogt.

Een andere mogelijke verklaring hiervoor is dat ve-tsin de stofwisseling beïnvloedt. Onderzoekers vermoeden dat ve-tsin leptineresistentie zou kunnen veroorzaken. Leptine is een hormoon dat een rol speelt bij het honger- en verzadigingsgevoel. Leptineresistentie zorgt ervoor dat de stofwisseling vertraagd, waardoor je lichaam als het ware in een spaarstand komt: er wordt minder vet verbrand en er wordt juist méér vet opgeslagen in het lichaam.

Hoewel er meer onderzoek nodig is om écht het effect van ve-tsin op de gewichtstoename te kunnen bewijzen, is de aanbeveling wel om dit E-nummer zoveel mogelijk te vermijden. Maar waar zit ve-tsin nou in? Het zit niet in onbewerkte producten, enkel in bewerkte producten zoals kant-en-klaar maaltijden, chips, zoutjes, sauzen en bewerkte vleeswaren.

De juiste combinatie zoet, vet en zout

Ieder kan zich wel voorstellen dat een product met de juiste verhoudingen zoet, vet en zout erg lekker en daardoor verslavend kan zijn. De natuur geeft ons enkel producten die zoet, vet óf zout zijn. Er bestaat geen enkel natuurlijk product dat een combinatie van deze drie smaken bevat. Maar, de juiste combinatie hiervan verslavend zijn. Deze verhouding veroorzaakt namelijk een zogenoemd genotspunt: het zorgt ervoor dat je er meer van wil eten. En laat dit nou net de combinatie zijn die je in bijna alle (!) producten terugvindt in de supermarkt.

Een verslaving is een sterk verlangen naar verslavende middelen zoals drugs en alcohol, maar ook naar bepaald (voornamelijk slecht) voedsel. Het beloningssysteem in ons brein zet ons aan om voedsel te nuttigen met als doel om te overleven. Als dit is gelukt maken we dopamine aan. Dopamine is een stof dat hoort bij het beloningssysteem in ons brein, het zorgt ervoor dat we ons tevreden en beloond voelen.

De combinatie van zoet, vet en zout zorgt ervoor dat we een dopamine boost krijgen. En juist die dopamine zorgt ervoor dat we steeds meer en meer willen van dat product. Iemand met een verslaving is minder gevoelig voor dopamine, hierdoor is er steeds meer dopamine nodig om het genotsgevoel te krijgen. Dit wordt bereikt door steeds meer voedsel te eten met de combinatie zoet, vet en zout. Met als gevolg dat het dopamine gehalte stijgt en we weer hunkeren naar meer: je komt als het ware in een vicieuze cirkel terecht.

Evolutie

Ook de evolutie speelt een rol in ons huidige eetpatroon. Evolutionair gezien is de mens zodanig geprogrammeerd dat zoet en vet eten de voorkeur krijgt. De combinatie van zoet en vet geeft namelijk het idee dat het product een hoge caloriedichtheid heeft. Anders gezegd: dat het product veel calorieën bevat en daardoor vult. Vanuit de evolutie gezien functioneren wij namelijk nog steeds uit het oogpunt om te overleven. En, om te kunnen overleven heb je energie nodig wat we voor een groot gedeelte halen uit suikers en vetten.

De natuur heeft er op slimme wijze voor gezorgd dat we genot ervaren als we de benodigde energie, die we nodig hebben om te overleven, naar binnen werken. Daarnaast is het menselijk lichaam gebouwd op de aanwezigheid van voedsel met daartussen periodes waarin er even geen voedsel is. De voedselindustrie is hier volledig aan voorbijgegaan: ons brein wordt continu overprikkeld door het enorme aanbod van slecht voedsel.

Het meeste voedsel op de markt is tegenwoordig namelijk zodanig bewerkt, dat ook deze producten een gevoel van genot opwekken. Echter, deze producten bevatten steeds minder goede en steeds meer slechte voedingsstoffen.

Met andere woorden: evolutionair gezien eten we om te overleven, waardoor we een gevoel van genot ervaren. Maar, door het enorme aanbod van slechte producten, die de combinatie van suiker en vet bevatten, zijn we genot gaan ervaren bij de verkeerde producten die niet goed voor ons lichaam zijn.

Gedachteloos eten

Als laatste speelt gedrag een grote rol. Een andere reden voor dooreten is namelijk gedachteloos eten of multitasking tijdens het eten. Uit onderzoeken blijkt dat wanneer iemand is afgeleid tijdens het eten, doordat diegene bijvoorbeeld tv kijkt of de krant leest, diegene vaak meer eet én daarnaast zoeter of zouter dan degene die zonder afleiding eet.

Wanneer je namelijk bent afgeleid tijdens het eten, proef je een stuk minder wat ervoor zorgt dat je minder tot geen genot uit je eetmoment haalt. Ter compensatie ga je meer, zoeter én zouter eten om alsnog die voldoening uit je voedsel te kunnen halen. Een beperkte aandacht voor eten resulteert dus op die manier in een ongezond eetpatroon en dat vergroot op zijn beurt weer de kans op dooreten en overgewicht.

Tips om het dooreet patroon te doorbreken

1. Eet rustig en mindful

Gedachteloos eten zorgt ervoor dat je vaak té snel en té veel eet. Zorg er dus voor dat jouw gedachten echt bij de maaltijd zijn. Eet niet achter je laptopscherm, maar zoek een ander plekje en ga er goed voor zitten. Neem je tijd en kauw goed. Door goed te kauwen en kleine happen te nemen doen we langer over ons eten. Onze hersenen hebben namelijk ook tijd nodig om verzadiging vast te kunnen stellen. Je zult zien dat je op die manier veel bewuster bent van wat je eet en daardoor, onopgemerkt, ook langzamer en minder zal eten.

2. Zorg voor een gezonde omgeving

Onderzoek toont aan dat er gemiddeld twee keer zoveel gesnackt wordt wanneer er een grote voorraad snacks in huis is. Het inkopen van grote hoeveelheden snacks zorgt dus indirect voor dooreten. Beheersing in de supermarkt leidt tot beheersing thuis.

Zorg daarnaast voor minder keuzes. Hoe meer keuzes er zijn, hoe meer je wordt verleid tot dooreten. En let er daardoor op dat er geen ongezonde snacks in het zicht liggen. Kies voor ondoorzichtige (snoep)potten i.p.v. doorzichtige en leg de koekjestrommel uit het zicht. Telkens wanneer je wordt blootgesteld aan eten denkt je brein “Hé, eten!”. Zorg dus voor een gezonde omgeving en je zal minder verleid worden tot ongezonde keuzes.

3. Kies voor kleine verpakkingen

Aan het begin van deze column las je het al. Vaak denkt men bij een zak chips: “deze zak moet vanavond nog leeg” of “nu kan ik hem net zo goed helemaal op eten”. Kies hierom altijd voor de kleine verpakkingen. Zo beperk je de schade en eet je automatisch minder.

In de eerste fase van het PS. food & lifestyle programma is alles verpakt per portie, dus dat al hartstikke handig. Zo weet je van tevoren waar je aan toe bent en kan je brein hier zich als het ware ook op instellen. Verder zitten alle producten van PS. food & lifestyle boordevol eiwitten wat heel verzadigend werkt. Hierbij nog een tip om nog langer te genieten van jouw PS. food & lifestyle eetmoment:

Snijd een reep in kleine stukjes en leg op een schoteltje naast bijvoorbeeld je kopje koffie. Zo eet je steeds een stukje en heb je niet binnen twee happen je tussendoortje op.

4. Kies voor voedzame voeding

Het is verstandig om je maaltijden met aandacht samen te stellen. Door te kiezen voor voedzame voeding, zul je ervoor zorgen dat je sneller verzadigd bent en dus dooreten voorkomt. Kies voor producten met veel vezels, zoals: fruit, groente en volkorenproducten. Vezels zorgen voor een verzadigd gevoel na de maaltijd. Verder zijn ze van belang om de darmen gezond te houden en zorgen ze voor een goede stoelgang.

Zorg er daarnaast voor dat je altijd een eiwitbron toevoegt aan je maaltijd. Naast vezels zorgen ook eiwitten voor een verzadigd gevoel. Eiwitten zijn verder belangrijk om het spierweefsel in stand te kunnen houden.

Als je kiest voor voedzame voeding, zoals een maaltijd met veel vezels en eiwitten, heeft je lichaam langer de tijd nodig om deze voeding te verwerken. Dit zorgt ervoor dat je minder snel honger hebt en hierdoor minder snel zal dooreten. En, daarnaast zorgt het er ook nog eens voor dat je veel gezonde vitamines en mineralen binnen krijgt.

5. Maak gezondere voedingskeuzes

En, last but not least: maak betere, slimmere en gezonde voedingskeuzes. Een gezond eetpatroon begint bij eetwissels maken. Vervang het eerste, ongezonde, product met een hoge dooreetfactor door het tweede, gezondere, product met een lage dooreetfactor:

• Melkchocolade à pure chocolade van minimaal 70% cacao

• Gebrande (gezouten) noten à ongebrande (ongezouten) noten

• Ontbijt met veel koolhydraten à ontbijt met veel eiwit en minder vet en koolhydraten

• Witte rijst à volkoren zilvervliesrijst

• Witte pasta à volkorenpasta

• Witte boterham of crackers à volkoren boterham of crackers

• Vruchtensappen zoals sinaasappelsap à vers fruit

• Frisdrank à water, thee of zwarte koffie

• Vruchtenyoghurt à naturel magere yoghurt of kwark

• Schaaltje chips à ongezouten noten